Eu son dun pequeno pobo de Valladolid, Ventosa de la Cuesta, xusto ao lado de Medina del Campo onde antes había moitos e bos xogadores. Ata o que eu sei, a mediados do pasado século, houbo unha persoa alí o Sr. Felipe Miguel a quen lle encantaba xogar ás damas e cando podía íase ao campo co seu taboleiro e alí poñíase a xogar cos que estaban traballando á sombra de calquera árbore. Ensinou a moitos dos veciños entre eles ao meu pai e a varios dos meus tíos. Case todo o pobo sabía xogar decentemente ás damas.
Contáronme que algunha vez cando escoitaba que había algún bo xogador en Valladolid capital, trasladábase a xogar contra el e normalmente gañaba a primeira partida e coas mesmas volvíase ao pobo sen darlles desquite.
Felipe Miguel a quen puido ensinarlle todo o que sabía e con quen máis xogou foi con Teodoro Buenaposada, coñecido en toda a Comarca por «o da banca». Teodoro naceu con problemas nas súas extremidades. As superiores tenas inútiles totalmente, non pode facer nada con elas e as inferiores non lle permiten poñerse de pé e sempre sentado sobre unha banca de madeira trasládase aos sitios movéndoa a golpe de cadeira. Así que como Buenaposada non podía traballar converteuse no discípulo perfecto de Felipe Miguel.
Cando o mestre morreu, Teodoro pasou a ser o seu sucesor e tamén ensinou a moita xente do pobo. O seu discípulo avantaxado foi entón un mozo novo chamado Victor Cantalapiedra. Pasábanse horas e horas diante dun taboleiro xogando partidas e mais partidas. Buenaposada debe ser a persoa que máis veces gañou a Cantalapiedra e moitas das súas batallas sobre o taboleiro terminaron de forma épica.
Posteriormente Cantalapiedra conseguiu superar ao seu mestre cando empezou a adquirir libros clásicos e a progresar enormemente coa súa lectura. Mais non só ás damas tiveron enfrontamentos, tamén foron rivais en moitos xogos de naipes. Sobre todo no tresillo, un dos xogos máis complexos que coñezo e é unha pena que se perdera.
Teodoro Buenaposada
[Foto publicada no xornal "El Caso" no ano 1983]
Buenaposada cando xogaba no pobo poñía o taboleiro no chan e movía as pezas cos pés. Algunha vez levárono a Valladolid a xogar con outros coñecidos xogadores e entón tiña que ter un axudante que lle movese as pezas. Aínda así adoitaba gañar case todas as partidas. Igualmente moitos aparecían polo pobo a xogar con el e tamén lles gañaba.
A súa imposibilidade física impediulle ser máis coñecido pero moi poucos xogadores coñezo coa súa clase. Está claro que non puido chegar ao nivel do Dr. Lafora, José Durán ou Victor Cantalapiedra, posiblemente os tres mellores xogadores de España do século XX.
Agora con 89 anos e recluído nun asilo, os seus sobriños tráeno ao pobo os domingos e todas as tardes bota a súa partida ás cartas, aínda que normalmente a unha modalidade derivada do tute. Fará cousa dun mes coincidín con el e reteino a unhas partidas de damas. Gañeille as dúas primeiras, facía moitos anos que non xogaba, pero axiña se foi entoando e gañoume as seguintes.
Eu non adoito anotar as partidas pero podo lembrar unha que xoguei o pasado mes de outubro contra Victor Cantalapiedra que aos seus 81 anos aínda mantén un alto nivel competitivo. Creo que este verán volveu a Torrevieja e rememorou as súas batallas con Antonio Pérez Padilla.
Esta partida xogueina en Valladolid o 12 de Outubro de 2010 aproveitando que era festa.Seguidamente paso a comentar a partida que nos enviou o amigo Juan Carlos:
Víctor Cantalapiedra vs. Juan Carlos Hernangómez
Valladolid, 12-10-2010
«Partida Española»
1.10-14, 22-18;
Queda así definida a clásica apertura «Diagonal Vertente» de prognóstico igualado. As brancas abren o xogo da mellor forma posible movendo desde o flanco máis sólido cara o centro. En contraste, as negras escollen unha réplica de flanco que a experiencia probou ser unha boa alternativa á tradicional «Partida do Río» que se forma tras 1. ... 23-19.
2.05-10 ...
Esta xogada adoitase alternar con 2.12-15, ambas as dúas apuntando ás casiñas do centro do taboleiro. Mais neste caso tras 2.12-15 as negras poden optar por 2. ... 26-22 entrando na célebre «Partida Anderson» que tras 3.05-10, 23-19; da lugar a xogos moi igualados.
2. ... 23-20;
Outra xogada lateral desprezando a loita directa pola preponderancia central, pero coa intención de prepararse para un posible bloqueo.
3.01-05 ...
Sempre é recomendable o desenvolvemento dos peóns da gran diagonal, pero nesta posición é máis flexible xogar primeiro 3.12-15 que abre un maior abanico de posibilidades:
• Se 3. ... 27-22; 4.07-12 forma a «Partida Clásica», pero tamén se pode escoller 4.08-12, 20-16; 5.02-05, 28-23; 6.10-13 entrando na «Partida Confusa».
• Se 3. ... 28-23; 4.10-13, 21-17; forma a «Partida Escocesa» lixeiramente favorable para as brancas. En cambio, menos consistente é agora 4.01-05, que tras 20-16; 5.15-19, establece a «Partida de Cecina» ou 4. ... 27-22; 5.14-19, que deriva á «Partida Central».
2. ... 20-16;
Como xa indicamos, as negras ceden intencionadamente o centro para despois intentar inmobilizalo. Se 3. ... 27-22; as brancas poden escoller 4.12-15 para traspoñer con 4. ... 20-16; 5.14-19, ou tamén poden optar por entrar na «Napolitana» que se forma tras 4.14-19, 22x15; 5.12x19, 20-15; 6.11x20, 24x15.
4.12-15, 27-22; 5.14-19 ...
Continuando coa súa idea de dominar o centro. Por contra se 5.08-12 as negras conseguen abrumadora vantaxe tras 5. ... 28-23; pois agora 6.04-08 atoparíase coa forte réplica 23-20.
5. ... 21-17;
E o rival, cos seus movementos laterais, pensando en cercalo.
6.10-14, 25-21;
Importante movemento que forma o que, na nomenclatura do Dr. OAL, se coñece como «Partida Española». Impide o cambio que permitiría ás brancas gañar espazo e conseguir así unha forte posición debido a que as súas pezas centrais xa adquirirían moita máis mobilidade.
7.05-10, 30-27;
Para colaborar no cerco. Esta posición foi etiquetada como «Encrucillada da Española» por ser aquí o momento no que se alcanza o punto álxido da apertura e no que as brancas deben decidir entre varias posibles rutas.
8.08-12 ...
No libro de Lorenzo Valls (1597) as brancas buscaban liberar a posición gañando espazo no flanco esquerdo con 8.07-12, 16x07; 9.03x12, 29-25; e tras 10.12-16 acababan conseguindo a vitoria. Posteriormente en 1650, o granadino Juan García Canalejas deuse conta que a estratexia que debían seguir as negras tiña que estar enfocada a desbaratar este plan. Coa forte réplica 9. ... 27-23; trasladando efectivos ao lugar de operacións conseguiu refutar a idea do tratadista valenciano, pois agora son as brancas as que están perdidas. Como ben saben os lectores deste blog, se escollen 10.12-16 as negras aplican o célebre e extraordinario «Gran Tiro de García Canalejas» que tras 17-13, 23-20 e 24-20, leva o peón de «28» a dama.
Para tratar de enderezar o rumbo, o mesmo García Canalejas amosou dous camiños polos que as brancas poden proseguir desde a encrucillada. Son estes: 8.10-13 (ao que tras a permuta adoitase contestar con 27-23!) ou o «gambito» 8.19-23, 28x12; 9.08x15 (que ten como mellor réplica 32-28!).
Posteriormente Joseph Carlos Garcez en 1684 presentou o seu controvertido 8.15-20, outro formidable «gambito» que fixo gastar litros de tinta en análises e máis análises e ao que Víctor Cantalapiedra cualificou como «primorosa defensa». Porén no xogo que estamos a comentar hoxe, o mestre valisoletano decidiuse por 8.08-12, unha máis moderna «Liña de Cecina» (1718) na que tamén se oferta un peón en aras de pescar en río revolto.
8. ... 27-23;
As negras rexeitan o regalo branco e continúan co consabido plan de asediar o centro rival. Esta réplica é superior a 8. ... 24-20; (aceptando o peón ofrecido) 9.15x24, 22x08; pois as brancas quedan moi ben despois de 10.14-19. Agora débese seguir con 10. ... 27-22!; [Cecina xa explicou que non valían 10. ... 28-23; por 11.19x28, 32x23; 12. 24-28, 31x24; 13.10-13 G.B., nin tampouco 10. ... 27-23; xa que con 11.19-22, 26x19; 12.10-13, 17x10; 13.06x22, 21-17; 14.09-13, 17x10; 15.22-27 G.B.] 11.19-23, 28x19; 12.11-14, 18x11; 13.07x23, 22-19; [Ata aquí como no libro de Pablo Cecina] 14.24-28, 31x24; 15.23-27, 19-15; 16.06-11, 15x05; 17.02x11, 32-28; 18.27-31, 28-23; [Sena Carneiro] 19.11-14 con lixeira vantaxe branca.
9.09-13! ...
Elegante sacrificio considerado como a mellor forma de rematar co asedio negro.
9. ... 18x09; 10.04-08, 23-20;
Un lance xogable pero que durante anos se considerou como perdedor e así consta no «Tratado da Enciclopedia Damista».
A continuación máis famosa e por tanto tamén a máis xogada é 10. ... 17-13!; 11.10x17, 23-20!; 12.14-18 (aquel xogador que non coñeza a teoría agora movería 12.06-10 para terminar perdendo despois de 12. ... 28-23; 13.19x28, 32x23; 14.03-06, 09-05; 15.02x09, 22-18; G.N.) 21x14; 13.11x27, 20-04; 14.17-21, 31x15; 15.21x30, 16x07; 16.03x19, 04x25; 17.08-12, 29-26; 18.30x17, 25-29; 19.12-15, 28-23; 20.19x28, 32x23; 21.17-10, EMPATE [J. Padrino]. Mais, por facer un inciso, o lector debe saber que detrás desta célebre combinación agóchase unha curiosa historia que saíu relatada na "Enciclopedía" portuguesa. O Dr. Sena Carneiro conta que a continuación en cuestión foi incluída por primeira vez no tratado de Joseph Padrino, un libro publicado en Sevilla sobre 1740 e que é realmente unha reedición da «Médula Eutropélica» de Pablo Cecina Rica á que se engadiron 27 novas liñas. Como a obra orixinal -considerada por moitos como a «Biblia das damas»- sempre foi moito máis divulgada, esta variante que acabamos de mencionar pasou desapercibida para a maioría dos afeccionados ao ser unha desas 27 adicións. En Portugal era coñecida como a «Defensa dos catro» -porque foi descuberta por catro afeccionados sen saberen nada uns dos outros nin de Padrino- ata que se aclarou a súa verdadeira autoría.
11.19-23, 28x19; 12.14x23, 22-19; 13.15x22, 26x19;
POSICIÓN DESPOIS DE 13. ... 26x19;
14.12-15 …
A idea orixinal do «Incógnito» Cecina era xogar 14.11-14 para seguir con 15.23-27 e gañar coas brancas, pero foi precisamente Víctor Cantalapiedra no ano 1968 quen descubriu outro fermoso golpe que fai reverter a valoración. Efectivamente, se as brancas optan polo 14.11-14 perden con 14. ... 21-18; 15.14x21, 32-28; 16.23x32, 29-25; 17.32x14, 25x04 [G.N.]
Nese ano de 1968, o propio mestre valisoletano corrixiu na «Enciclopedia Damista» o xogo branco e propuxo seguir con 14.23-27, 31x22; 15.11-14, unha continuación que durante algún tempo se pensou era gañadora para as brancas. Tras novas análises, hoxe podemos afirmar que as negras conseguen empatar con 15. ... 22-18; 16.14x23, 20-15; 17.12x19, 18-14; 18.10-13, 17x10; 19.06x13, 14-10; etc.
Neste xogo, Cantalapiedra proba cun novo intento.
14. … 19x12; 15.08x15, 29-26;
Juan Carlos, sorprendido, non acerta coa mellor defensa. Evidente é que non valía 15. ... 22-18; por 16.10-13 G.B., pero sería axeitado seguir con 15. ... 29-25 (unha xogada de espera) 16.15-19, 20-15; 17.11x20, 24x15; 18.23-27, 31x22; 19.19x26, 15-12; 20.26-30, 12-08; con posición máis ou menos igualada.
16.10-14 ...
Deixa escapar a vantaxe. As brancas gañaban con 16.11-14!, 20x04; 17.10-13, 04x18; 18.13x29, 17-13; 19.03-07, 21-17; 20.23-27, 31x22; 21.29x19, [G.B.]
16. ... 26-22;
A salvación chegaba pola vía 16. ... 31-28!; 17.23-27, 16-12; 18.07x23, 28x10; 19.06x13, 17x10; 20.27-30, 10-05; 21.11-14, 05-01; 22.14-18, EMP.
17.23-27, 32-28;
Por probar había que facelo con 17. ... 31-28, pero despois de 18.06-10, 16-12; 19.07x23, 28x12; 20.27-31, as brancas deben gañar igualmente.
18.27-30, 28-23; 19.15-19, 22x15; 20.14-19, 23x14; 21.11x25 ...
Agora a vitoria branca só é cuestión de técnica.
21. ... 15-12; 22.25-29, 12-08; 23.29-25, 20-15; 24.07-12, 16x07; 25.03x19, 08-04;
As negras, por fin, conseguen promocionar o peón; mais a posición é insostible.
26.19-22, 31-27; 27.22x31, 17-13; 28.31-18, 04x21; 29.30x10, 24-20; 30.25-29, 20-15; 31.29x08, 09-05; 32.02x09, [1-0]
Ningún comentario:
Publicar un comentario