Dous finais de Timoneda

Habendo xa algún tempo que non lle dedicamos moita atención á fase final do xogo, imos hoxe presentar dous instrutivos exemplos de Juan de Timoneda.

Timoneda [1635]

XOGAN AS BRANCAS

Na posición que se reflicte no diagrama, o bando forte ten unha gran vantaxe material, pero a superioridade coa que conta non é suficiente para poder gañar. Por moito que as brancas o intenten nada positivo chegan a conseguir. Xa o escritor clásico Juan de Timoneda no seu "Libro llamado Ingenio" explicou que despois de 1.03-12, 18-14; 2.12-08, [con idea de penetrar na paralela 04/25] 2. ... 14-04; [taponando a entrada]; 3.08-29, 04-25; [facendo o propio na outra], sempre se consegue o empate. As brancas non teñen forma de progresar.

O final semella simple e doado de entender, mais nós quixemos expoñelo no artigo desta semana porque curiosamente puidose dar nun enfrontamento pertencente a un torneo portugués que se está a celebrar estes días en Lousado e o condutor do bando en inferioridade perdeu o xogo por non se percatar.

Grazas ás imaxes publicadas no "Blog Damas Clássicas" podemos saber como é que transcorreu ese xogo:

Luis Sá vs. Manuel Cardoso
Torneo Distrital do Norte; Lousado, 2011

1.10-14, 23-19; [Partida do Río] 2.14x23, 28x19; 3.05-10, 32-28; 4.12-16 ... [Variante Lateral Esquerda] 4. ... 21-17; 5.11-14, 28-23; 6.08-12, 26-21; [Se 6. ... 22-18; 7.14x21, 25x18; 8.07-11, 26-22; a posición vai ser a mesma que na partida] 7.07-11 ... [Típica continuación con idea de seguir con 03-07 para efectuar o corte 11-14] 7. ... 21-18 [Se 7. ... 29-26; 8.02-05!, 24-20; 9.04-08, 20-15; 10.11x20, 22-18; 11.12-15, con gran vantaxe das brancas como en Delfim Alves vs. Luis Carvalho; 21º Campionato de Portugal, 2001]; 8.14x21, 25x18; 9.03-07, 29-25; [Outras opcións son 9. ... 18-13; e a interesante 9. ... 30-26;] 10.11-14, 18x11; 11.06x15 ... [Por suposto se 11.07x14, 17-13 G.N.] 11. ... 17-13; 12.10x17, 19-14; 13.07-11, 14x07; 14.04x11, 23-20; 15.16x23, 27x20; 16.12-16, 31-27; 17.16x23, 27x20; 18.02-06, 20-16; 19.15-20, 24x15; 20.11x20, 16-12; 21.20-23, 12-07; 22.23-28, 07-04; 23.28-32 ... [Ata aquí todo é igual que a liña tronco Nº16 do "Tratado da Enciclopedia Damista" analizada polos mestres Joaquim Bravo e o Dr. Sena Carneiro que con 23. ... 04-08 dan o xogo por empatado] 23. ... 25-21; 24.17x26, 30x21; 25.32-05, 04-07; 26.05-23, 07-04; 27.06-10, 21-17; 28.23-16, 22-18; 29.16-27 ... [ver o diagrama seguinte] 29. ... 17-13; 30.10x17, 18-14 [??] [un despiste que sorprendeu a todos, nun xogo teórico as negras deixan escapar o empate que se produciría de xeito fácil con 30. ... 18-13; 31.09x18, 04x25; e a dama na paralela 4/25 corta o paso dos peóns tal como vimos no final de Timoneda que amosamos arriba] 31.27-13, 14-11; 32.13-03, 04-08; 33.17-21, [1-0]

* * * * *

Aproveitamos de xeito dobre este xogo xa que tamén nos vai valer para amosar outro final do propio Timoneda, moi frecuente e, por tanto, tamén de coñecemento obrigatorio:

Luis Sá vs. Manuel Cardoso

XOGAN NEGRAS

O diagrama reflicte a posición despois de 29.16-27. Nesta altura podían as negras salvarse cunha bonita manobra:

29. ... 18-14; 30.10x19, 04-25!; [ameazando 17-13] e agora tanto a 31.19-22 como a 31.27-23 contéstase con 31. ... 25-29 EMP.

Pero, polo contrario, non era adecuado 29. ... 04-07; porque tras 30.27x13, 07-14; 31.10x19, 17x10; segue 32.09-13!!, 10-06; 33.13-17, 06-03; 34.17-21 e as negras non poden evitar a coroación dos peóns e perden coa «Forzosa». Con todo, o lector debe saber que se as brancas non xogan o 32.09-13, a posición e de empate.

Vexamos: 32.19-23 ...

Se 32.19-22, 10-06; 33.09-13, 06-03; 34.13-17 [ou 34.13-18] 03-07; EMP.

32. ... 10-06; 33.23-28 ...

Obriga ás negras a defenderse con precisión. Se 33.09-13, 06-03; 34.13-17 ... [con 34.13-18, 03-10; 35.23-27, 10-14; cae un peón e hai empate igualmente] agora como xa estudamos no primeiro exemplo de Timoneda, o empate chega cortando na diagonal 04/25 .

33. ... 06-03; 34.28-32 ...

Esta posición coa dama branca na casa “4” [en vez de en “32”] foi presenta por primeira vez no libro de Timoneda. Este é o segundo exemplo ao que faciamos antes referencia.

As negras deben aguantar o máximo posible sen abandonar a diagonal 03/17. A súa técnica pódese ver no "Tratado da Enciclopedia Damista" ou incluso no libro "Iniciaçao ao Jogo de Damas" de Sena Carneiro. Agora ímola nós tamén expoñer aquí.

Timoneda 1635

XOGAN AS NEGRAS E EMPATAN

34. ... 03-17; 35.32-19 ...

Para poder progresar as brancas deben tratar de desaloxar a dama negra da diagonal de corte. Con esta xogada comezan a manobra.

35. ... 17-03;

Impide 35. ... 19-12; para entrar polo casa “3”.

Ver nos dous parágrafos finais que podía suceder se 35. ... 17-06.

36.19-26 ...

Pero as brancas buscan a penetración polo outro extremo.

36. ... 03-17; 37.26-30, 17-06; 38.30-17 ...

O primeiro obxectivo do bando forte está así conseguido.

38. ... 06-20 [!!];

En caso de 38. ... 06-03; segue 39.09-13, 03-07; 40.17-26, 07-14; [Se 40. ... 07-03; 41.13-18, 03-07; 42.26-21 gañan brancas] 41.26-08, 14-04; 42.13-17 e ao poder entrar na paralela 4/25 as brancas gañan. A clave da defensa está en poder atacar o peón branco cando vaia á casa “13” para obrigalo a refuxiarse en “17” e despois cortar definitivamente na paralela 4/25. Agora pódese evitar a entrada da dama branca taponándolle o extremo xa que o rival non dispón de ningún movemento válido de peón para gañar un tempo.

39.17-10, 20-16;

Hai que esperar polo movemento de peón a “13”, pois se tratamos de impedir o avance as brancas gañan. Se 39. ... 20-27; 40.10-14!, 27-30; 41.09-13, 30-17; 42.14-10, 17-30; 43.13-18 G.B.

40.09-13, 16-27;

Agora é o momento de atacar o peón.

41.13-17, 27-18; EMP.

* * * * *

Por último gustaríame que o lector se fixase que na partida que amosamos hoxe, recuando outra vez unhas xogadas, no suposto de que se xogase 35. ... 17-06; as brancas poderían entrar na diagonal de corte pola casa “3”. A posición tamén sería de empate, pero aquí é importante decatarse que tras 36.19-12, 06-03; 37.12-16, 03-17; 38.16-03 é malo continuar con 38. ... 17-21 [xa indicamos que o correcto sería 38. ... 17-30!!; para atacar desde “27” cando se avance o peón a “13”].

Nese caso despois de 39.09-13!, 21-11; as brancas para gañar deben seguir con 40.03-10! ... [Se 40.03-12, 11-06!; 41.13-18, 06-11; 42.18-22, 11-18; 43.22-26, 18-22 EMP como nun final de Mario Dinis Vaz publicado na Revista «Vamos Descifrar» coas cores invertidas] 40. ... 11-07; 41.10-19, 07-21; [se 41. ... 07-03; 42.13-18, 03-07; 43.19-14, 07-04; 44.01-05, 04-08; 45.05-09 G.B.] 42.19-08, 21-04; 43.13-17, G.B.